دانستنی های جالب درمورد پزشکی و سلامتی

دانستنی های جالب درمورد پزشکی و سلامتی

در این مطلب از سری دانستنی های جالب و مفید می خواهیم  دانستنی هایی در مورد پزشکی و سلامتی را به شما اطلاع دهیم تا بتوانید در زندگی روزمره خود بکار بگیرید. پس با ما همراه باشید.

آیا میـدانستیـد کـه سس مایونز به دلیل ترکیب خاصی که دارد در کنفرانس های علمی به عنوان سم کبد معرفی میشود ؟

آیا میـدانستیـد کـه گوشت مرغ و ماهی های پرورشی موجود در بازار با هورمونها هستند که عوارض متعددی به بار می آورند ؟

آیا میـدانستیـد کـه قرمزی درون کالباس از گوشت تاج خروس است ؟ (زیر دندان خود حس کرده اید.)

آیا میـدانستیـد کـه ماده اولیه کالباس از سویاست که سودازا و مضر است و موجب کم حافظگی می شود. بنابر شواهد عینی، زایدات گوشت و گوشت های غیر قابل استفاده برای ساخت سوسیس و کالباس استفاده می شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه پیامبر اسلام (ص) فرموده اند گوشت گاو مرض است. روغن آن دارو و شیر آن شفا است ؟

آیا میـدانستیـد کـه گوشت گاو به گفته بوعلی سینا عامل 16 بیماری مهلک می باشد که اولین آن سرطان و دومین آن مالیخولیا (اسکیزوفرنی) و سومی آن بواسیر می باشد. جنون گاوی ویروس و میکروب نیست بلکه نوعی پروتئین گاو است ؟

آیا میـدانستیـد کـه در شیر پاستوریزه فقط 2درصد چربی حذف شده و به جای هزینه پاستوریزاسیون ماده نگهدارنده بنزوات سدیم زده میشود که خطرناک و سرطان زاست ؟

آیا میـدانستیـد کـه در شیر استرلیزه که امکان نگهداری 6 ماه خارج از یخچال را دارد غلظت بنزوات سدیم بیشتر است ؟

آیا میـدانستیـد کـه در ماکارونی 20درصد گنوتن صنعتی استفاده می شود که سرطان زاست و در بسیاری کارخانه ها نان خشک کپک زده به جای آرد در ماکارونی استفاده می شود و ماکارونی یبوست زاست ؟

آیا میـدانستیـد کـه در نان باگت برای متخلخل شدن از پودرهای بکینگ یا جوش شیرین زیاد استفاده می شود که در گمرک ها با علامت مرگ وارد میشود ؟

آیا میـدانستیـد کـه نان های مصرفی بدلیل فاقد سبوس بودن از مهمترین قسمت ریز مغذی که گروه ویتامین های (ب) می باشد محرومند و نان باگت بدترین نانهاست ؟

آیا میـدانستیـد کـه ساندیس ها، نوشابه ها، بیسکویت ها، کیکها و… با قندهای مصنوعی چون ساخارین که 1000برابر شیرین تر از قند معمولی است ساخته میشود که دشمن کبد و کلیه است ؟

آیا میـدانستیـد کـه رنگ های افزودنی در نوشابه ها، ساندیس ها، کیک ها، آدامس ها همه سرطان زا هستند ؟

آیا میـدانستیـد کـه ماده مخدری به نام cola (پپسی کولا، کوکا کولا و…) در اکثر نوشابه ها وجود دارد که کافئین و کارامل از این دست هستند ؟

آیا میـدانستیـد کـه گوشت مرغ و ماهی که متاسفانه سفارش بسیاری از پزشکان است بلغم زاست و موجب سکته و تومور های مختلف می گردند ؟

آیا میـدانستیـد کـه قیمت روغن های مایع مثل آفتابگردان اگر واقعی باشد حدود 12 الی 15 هزار تومان خواهد بود ولی الان در بازار 900 الی 800 تومان است که از یک کیلو تخم آفتابگردان ارزان تر است ؟

آیا میـدانستیـد کـه سرکه های صنعتی از اسید استیک محلول در آب بعلاوه اسانس ها و رنگ ها هستند که همگی بسیار مضر اند ؟

آیا میـدانستیـد کـه بیشتر محتوای روغن ها ی مایع از پارافین خوراکی که محصول پالایشگاههای نفت است درست شده است که کلسترول خون را افزوده موجب چربی خون و … می شود که کشنده است ؟

آیا میـدانستیـد کـه جهت براق شدن خیار گلخانه ای از روغن مالی استفاده و خیار گلخانه ای بدلیل ندیدن نور خورشید سرطان زا و خطرناک است ؟

آیا میـدانستیـد کـه موز به جای هوای گرم جنوب در گلخانه های شهرهای مختلف، از جمله شهرهای شمالی، آن هم توسط کاربیت ظرف چند روز به طور انبوه به عمل می آید و موجب تولید مرض و یبوست زاست ؟

آیا میـدانستیـد کـه در اکثر کارخانه ها ی آبلیمو های صنعتی حتی یک لیمو هم وارد نمی شود و آب لیمو صنعتی از “آب کاه” بعلاوه برخی اسانس ها و جوهر نمک تولید می شود که همین امر موجب ته نشین نشدن محتوای آب لیمو میباشد ؟

آیا میـدانستیـد کـه کره گیاهی دروغی بیش نیست و با مواد پایه ای نفت حتی در برخی کشور ها فضولات انسانی تولید می شود.

و موجب تشکیل پلاک اتروم در عروق کرونر قلب و بیماری ایسکمیک قلبی می شود و شعار”کره مارگارین (گیاهی) دوست قلب شما” فریب افکار عمومیست ؟

آیا میـدانستیـد کـه نوشابه ها موجب آسیب دیدگی سلولهای کبدی، بیقراری، نامنظمی ضربان قلب به علت وجود بنزوات سدیم و کافئین می شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه گاز co2 موجود در نوشابه ها سبب پوکی استخوان میشود. فسفر و اسید سولفوریک رقیب کلسیم سطح استخوان و موجب نرمی استخوان می‌شود.

یک عدد نوشابه به اندازه 6 بشقاب برنج چاق کننده است و ضرر شربت های کارخانه‌های مشابه “سن‌ایچ” کمتر از نوشابه نیست ؟

آیا میـدانستیـد کـه مواد قندی موجود در داخل نوشابه‌ها موجب پوسیدگی دندان می‌شود ؟ (اگر دندان شکسته‌ای را در داخل بطری نوشابه کوکاکولا بیاندازید پس از 7 ساعت حل می‌شود)

آیا میـدانستیـد کـه سس مایونز حاوی مواد نگهدارنده (سربات پتاسیم وبنزوات سدیم)است که ایندو سرطان‌زا هستند ؟

آیا میـدانستیـد کـه سس مایونز از همه غذاها مضرتر برای صدمه به پوست وجوش صورت است ؟

آیا میـدانستیـد کـه پفک بر اساس تحقیقات پزشکی انجام شده در کشور انگلستان موجب عقیمی و ناباروری در کودکان می‌گردد ؟

آیا میـدانستیـد کـه پفک حاوی تار ترازین (ماده قرمز و نارنجی رنگ) سبب اختلالات رفتاری و اضطراب و پرخاشگری و عصبیت در اطفال می شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه پنیر پفک(پنیر فاسد) و گندیده تاریخ مصرف گذشته می باشد. چسبندگی پفک بر اساس تحقیقات تا 7 بار مسواک هم تمیز نمی شود و موجب بی اشتهایی می شود ؟ (گفتنی است آمار مصرف پفک در ایران روزانه هر نفر 2 عدد میباشد)

دانستنی های جالب درمورد پزشکی و سلامتی

آیا میـدانستیـد کـه برنج پرمصرف ترین اقلام سفره ایرانیان سودا زاست و موجب غلظت خون می‌شود. برنج یبوست زاست که یبوست مادر همه بیماریهاست. برنج موجب انسداد عروقی، سنگ صفرا و سنگ کلیه میشود. خوردن برنج موجب تیرگی پوست میشود ؟

آیا میـدانستیـد کـه چای سیاه موجب کم خونی، آریتمی قلب، اختلالات گوارشی، چروکیدگی پوست و ریزش مو می‌‌شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه شکر سفید برای کبد مضر و موجب به هم خوردن متابولیسم سلولهای کبدی و مواد رنگبر قند و شکر هم مضر میباشد ؟

آیا میـدانستیـد کـه قند و شکر تفاله باقیمانده چغندر قند و نیشکر است که مواد ارزشمند آن گرفته شده و به دامها داده می‌شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه روش ذبح مرغها سبب ترشح هورمون استرس در بافتهای آنها می شود که مضر است ؟

آیا میـدانستیـد کـه به مرغها آنتی بیوتیک های متنوع و متعددی خورانده می‌شود که درصد بروز و شیوع عفونتهای میکروبی مصرف کنندگان را بالا می‌برد ؟ (مرغ های ماشینی بر اساس تحقیقات فرانسوی‌ها بدلیل محرومیت از نور آفتاب بسیار مضرند)

آیا میـدانستیـد کـه اسید های چرب ترانس در چیپس پس از حرارت مکرر سرطان زا می‌شوند ؟

آیا میـدانستیـد کـه کلیه تن ماهی ها، کنسرو ها، کمپوتها، سرکه، آبلیمو و آبغوره های کارخانه ای، رب کارخانه ای، بستنی ها، شکلاتها، کاکائوها، بیسکویتها و اقلام غذایی کارخانه ای و بسته بندی بدلایل متعدد مضر، سرطان زا و کشنده هستند ؟

آیا میـدانستیـد کـه ظروف استیل، سرب در داخل غذا می‌نماید که سرطان زاست. ظروف تفلون بدلیل تخریب لایه های تفلون سرطان زاست ؟

آیا میـدانستیـد کـه ظروف آلومینیوم موجب کم خونی، آلزایمر، ضعف اعصاب و لرزش دست می‌شوند و ظروف لعابدار حاوی ترکیب سرب بوده و سرطان زاست. ظروف زودپز، تند پز، مایکروویو و دستگاههای داغ کننده برقی همگی مضرند ؟

آیا میـدانستیـد کـه مسواک پلاستیکی رایج موجب از بین رفتن مینای دندان و خمیر حاوی فلوراید موجب پوسیدگی دندان می‌شود ؟

آیا میـدانستیـد کـه هر هکتار جنگل قادر است بیش از پنج تن گرد و غبار هوا را جذب کند ؟

آیا میـدانستیـد کـه بیماری قند اولین عامل کوری در مردم جهان است ؟

آیا میـدانستیـد کـه استرس تا 5 برابر سیستم ایمینی بدن را پایین می‌آورد ؟

آیا میـدانستیـد کـه با دویدن می‌توان مسافر زمان بود و کسری از ثانیه از دیگران بیشتر عمر کرد ؟

دانستنی‌ های جالب به صورت عکس

دانستنی های جالب درباره بدن انسان!

چشم ها

دلیل وجود ابرو ها این است که از ریخته شدن عرق به داخل چشم ها جلو گیری کند.

دیابت اولین علت نابینایی در آمریکا است.

انسان در هرسال بیش از 6 ملیون بار پلک می زند.

موها

یک مرد معمولی حدود 5 ماه از عمر خود را صرف اصلاح موهای صورت می کند.

مو دومین بافت در بدن است که سریع ترین رشد را دارد. مغز استخوان رتبه ی اول را دارد.

موها وناخن ها از یک ماده تشکیل شده اند.

مغز

حدود 20 درصد از اکسیژنی که تنفس می کنیم به مغز می رود.

شما نمی توانید خودتان را قلقلک بدهید. چون مغز میداند که می خواهید به بدن خود دست بزنید بنابراین بر خلاف وقتی که چیز دیگری به بدن شما برخورد می کندعکس العمل نشان می دهد.

بدن

روزانه حدود 10 ملیارد سلول پوستی بدن انسان می میرند.

هر انسان روزانه بین 1 تا 3 پیمانه بزاق ترشح می کند.

بدن یک انسان بالغ روزانه به حدود 40 کیلو گرم اکسیژن نیاز دارد.

قلب

فشاری که قلب انسان تولید می کند می تواند خون را تا بیش از 10 متر بپاشد.

قلب انسان به طور میانگین حدود 35 ملیون بار در سال می تپد. بنابر این قلب یک انسان عادی روزانه صد هزار بار می تپد.

بعضی موضوعات جالب دیگر

اسید های هضم کننده ی معده آنقدر قوی هستند که می توانند فلز روی را آب کنند. اما خوشبختانه سلول های سطح داخلی معده به قدری سریع تجدید می شوند که این اسید ها زمان کافی برای ذوب کردن آنها ندارند.( هر 3 یا 4 روز)

در داخل ریه ها بیش از 300000 ملیون مویرگ خونی کوچک قرار دارد که اگر پشت سر هم چیده شوند طول آنها 2400 کیلومتر خواهد بود.

استخوان های انسان در تحمل وزن استحکامی برابر با گرانیت دارند. یک قطعه استخوان به اندازه ی یک قوطی کبریت می تواند وزنی برابر 9 تن را تحمل کند که 4 برابربیشتر از قدرت بتون است.

6 ماه طول می کشد که ناخن دست یا پا از ریشه تا نوک رشد کند.

پوست بزرگترین عضو بدن است. اندازه ی آن در یک انسان بالغ به حدود 1.9 متر مربع می رسد. سلول های پوستی به طور مداوم ورقه ورقه شده و می ریزند. هر انسان در طول زندگی خود معادل 18 کیلوگرم سلول پوستی از دست می دهد.

وقتی می خوابید حدود 8 میلیمتر قد می کشید و وقتی بیدار می شوید دوباره به قد اول خود بر می گردید. دلیل این امر آن است که وقتی نشسته یا ایستاده اید، صفحات غضروفی بین مفاصل،به خاطر جاذبه ی زمین مثل اسفنج فشرده می شوند.

یک انسان غربی معمولی در طول عمر خود 50 تن غذا می خورد و 50 هزار لیتر هم مایعات می نوشد.

 هر کلیه حاوی یک ملیون فیلتر مجزا است. کلّیه ها در هر دقیقه به طور میانگین حدود 1.3 لیتر خون را تصفیه می کنند و در روز حدود 1.4 لیتر ادرار خارج می کنند.

عضلات تمرکز کننده ی چشم ها روزی 100 هزار بار حرکت می کنند. اگر قرار باشد عضلات پا ها هم به همین میزان تحرک داشته باشند انسان باید روزی 80 کیلومتر راه برود.

حرارتی که بدن انسان در 30 دقیقه تولید می کند می تواند حدود 2 لیتر آب را به جوش بیاورد.

یک سلول خونی ظرف مدت 60 ثانیه تمام بدن را دور می زند.

90 درصد اطلاعاتی که از دنیای پیرامون خود به دست می آوریم از طریق چشم ها است.

اگر می خواهید هویت خود را مخفی نگه دارید زبان خود را از دهان خارج نکنید. درست مثل اثر انگشت، همه ی انسان ها اثر زبان منحصر به فردی دارند.

 تعداد استخوان های بدن یک انسان بالغ از یک نوزاد کمتر است. ما با 350 تکه استخوان به دنیا می آییم اما به دلیل اینکه در طول رشد استخوان ها به هم جوش می خورند، در بزرگسالی فقط 206 تکه استخوان داریم.

بینی انسان به اندازه ی بینی سگ حساس نیست اما می تواند 50000 بوی مختلف را به خاطر بسپرد.

طول روده ی کوچک حدوداً 4 برابر قد یک انسان معمولی است. با 5 تا 7 متر طول، اگر روده ی کوچک پیچ نخورده بود درون حفره ی شکمی جا نمی شد.

روی هر اینچ مربع از پوست بدن انسان حدود 32 ملیون باکتری وجود دارد اما اکثر آنها بی خطر هستند.

منشاء بوی بد پا مانند زیر بغل، عرق است. هر جفت پا 500 هزار غده ی عرقی دارند و می توانند بیش از یک فنجان عرق در روز تولید کنند.

هوایی که هنگام عطسه از دهان و بینی خارج می شود حدود 160 کیلومتر در ساعت سرعت دارد. بنابر این بهتر است هنگام عطسه کردن دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانید یا وقتی صدای عطسه به گوشتان می رسد فرار کنید.

 در بدن انسان حدود 60 هزار مایل رگ خونی وجود دارد وخون در یک مسیر بسیار طولانی سفر می کند. قلب انسان روزانه 8000 لیتر خون را از درون این رگ ها تلمبه می کند.

 شما احتمالاً دوست ندارید که در آب دهان خود شنا کنید ولی اگر تمام بزاق خود را جمع کنید می توانید این کار را انجام دهید. یک انسان عادی در طول زندگی خود حدود 25000 لیتر بزاق تولید می کند که برای پر کردن 2 استخر شنا کافی است.

60 درصد از مردان و 40 درصد از زنان تا 60 سالگی خرناس می کشند. اما گاهی صدای آن کر کننده می شود. صدای خرناس به طور معمول به 60 دسیبل می رسد یعنی در سطح صدای مکالمه ی عادی. اما صدای آن می تواند تا 80 دسیبل هم بالا برود یعنی در حد صدای دریلی که با آن آسفالت را می کنند. درجه صدا هایی که بیش از 85 دسیبل باشند برای گوش انسان زیان آورند.

افراد مو بلوند ممکن است انسان های شاد تری باشند یا نباشند ولی به طور قطع تعداد مو های بیشتری دارند. رنگ مو ها مشخص می کند که تراکم آن ها چقدر است و این تراکم در افراد مو بلوند بیشتر است. سر یک انسان معمولی حدود 100 هزار فولیکول مو دارد که هر کدام می توانند بیش از 20 تار مو در طول زندگی فرد تولید کنند. این تعداد در افراد مو بلوند 146 هزار فولیکول است. کسانی که مو های مشکی دارند 110 هزار فولیکول، مو قهوه ای ها 100 هزار فولیکول و کسانی که مو قرمز هستند از همه کمتر و 86 هزار فولیکول مو دارند.

اگرشما ناخن های دست خود را بیشتر از ناخن های پا کوتاه می کنید کاملاً طبیعی است. وقتی روی ناخن ها باز باشد و بیشتر از آن ها استفاده شود سریع تر هم رشد می کنند. همچنین ناخن انگشتانی که بلند ترند و دستی که با آن می نویسید سریع تر رشد می کند. به طور معمول ناخن ها ماهیانه حدود یک دهم اینچ رشد می کنند.

 این عجیب نیست که نوزادان به سختی می توانند سر خود را نگه دارند. سر انسان در هنگام تولد یک چهارم قد او را تشکیل می دهد ولی در بزرگسالی این میزان به یک هشتم میرسد.

 اگر بگویید که دارید از بی خوابی می میرید درست است. شما می توانید هفته ها غذا نخورید بی آنکه از پا در آیید اما نهایت زمانی که بتوانید بدون خواب دوام بیاورید 11 روز است. بیش از آن دیگر هر گز از خواب بیدار نخواهید شد. 

از خواص ماست بیشتر بدانیم

ماست یک فرآورده لبنی تخمیری است و در هرم غذایی در گروه شیر و لبنیات جای دارد. اما ماست بجز کلسیم شامل چه ویتامین های می باشد؟

ماست نیز مانند بقیه هم گروه‌های خود منبع بسیار خوب کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه B مانند ریبو فلاوین، اسید پانتوتنیک و روی است.جالب است بدانید که یک لیوان آن حدود 450 میلی‌گرم کلسیم و1/5 میلی ‌گرم روی دارد. 

نسبت بین کلسیم و فسفر در ماست بسیار حایز اهمیت است، زیرا برای داشتن استخوان‌هایی سالم تنها مقدار کلسیم دریافتی مهم نیست، بلکه مقدار فسفر نیز اهمیت دارد. در واقع نسبت کلسیم به فسفر دریافتی از غذاها،در رسوب کلسیم دراستخوان ها موثر است.

مناسب ترین نسبت میان این دو ریز مغذی مشابه ترکیب شیر مادر یااستخوان ‌های بدن است،یعنی به ازای هر 1000 میلی گرم کلسیم دریافتی، 440 میلی گرم فسفر باید دریافت شود.چنین نسبتی تنها در لبنیات وجود دارد.

کلسیم موجود در ماست، در حفظ سلامت سلول ‌های روده‌ای نیز مفید است. مخصوصاً زنان به دلیل بارداری و شیردهی در دوران جوانی و نیز قطع تولید استروژن در دوران یائسگی، بیشتر در معرض پوکی استخوان بوده و باید دقت کنند که روزانه 3 واحد لبنیات بخورند.

اهمیت تولید کننده‌های اسیدلاکتیک

ماست یک ماده غذایی پروبیوتیک است، یعنی حاوی میکروب‌ های زنده مفیدی است که ماست وارد لوله گوارش می ‌شوند و با جایگزینی در روده‌ها،این اندام را از وجود باکتری‌ های بیماری ‌زا محافظت می ‌کنند و به عمل تخمیر ادامه می ‌دهند و با تولید اسید‌های چرب کوتاه زنجیره، به سلامت سلول‌ های روده کمک می ‌کنند.

جالب است بدانید، مواد غذایی پروبیوتیک به افزایش سطح ایمنی بدن نیز کمک می‌ کنند. مشاهده شده است، کودکانی که مادران ‌شان در ماه‌ های آخر بارداری، از مواد غذایی پروبیوتیک استفاده می ‌کرده اند،کمتر به آلرژی های غذایی،اسهال و اگزما مبتلا می‌ شوند.

ماست به هضم و جذب غذا نیز کمک می ‌کند،زیرا اسید لاکتیک موجود در آن به جذب بهتر کلسیم کمک می ‌کند و محیط مناسب بیولوژیکی را برای بهبود جذب کلسیم و ویتامین ‌ها فراهم می ‌آورد.باکتری ‌های زنده ی مفید در ماست، به تولید آنزیم لاکتاز نیز می ‌پردازند، آنزیمی که برای هضم قند شیر ضروری است و بسیاری از افراد به دلیل کمبود ترشح این آنزیم در روده، دچار عدم تحمل نسبت به شیرمی شوند و با مصرف شیر دچار عوارضی مانند اسهال،نفخ و دل پیچه می گردند.مصرف مرتب ماست، از طریق تولید آنزیم توسط باکتری ‌ها به کاهش این علایم در فرد کمک می ‌کند،ضمن این که در ماست،لاکتوز به اسید لاکتیک تبدیل شده است و این افراد بدون نگرانی می‌ توانند از آن استفاده کنند.

پیشگیری از سرطان

ماست در کاهش احتمال بروز سرطان روده نیز موثر است. به این ترتیب که لاکتوباکتریاسه‌های موجود در آن،رشد باکتری‌ های مفید در روده را تحریک کرده و باکتری‌ های بیماری ‌زا را که می‌ توانند به سلول‌ های روده آسیب برسانند، کاهش می ‌دهند. از سوی دیگر این باکتری ‌ها با متصل شدن به اسید‌های صفراوی، احتمال وارد شدن آسیب به سلول ‌های روده را کم می ‌کنند و از تبدیل نیترات و نیتریت موجود در غذا به ترکیبات نیتروزآمین که سرطان ‌زا هستند، جلوگیری به عمل می‌ آورند. 

کلسیم موجود در ماست نیز ضمن باند شدن با ترکیبات صفراوی، رشد سلول‌ های طولی روده را کم می ‌کند. طی برخی مطالعات دیده شده افرادی که روزانه بیش از 1200 میلی‌ گرم کلسیم مصرف می ‌کنند، 75 درصد احتمال ابتلای کمتری به سرطان روده داشته‌اند.

ماست با طعم میوه

در کشورهای اروپایی از ماست در دسرهای مختلف نیز استفاده می ‌شود.یکی از محصولاتی که به تازگی وارد بازار ایران نیز شده است،ماست میوه‌ای است. شما در منزل نیز می ‌توانید ماست میوه‌ای را با افزودن میوه‌هایی مانند هلو، گلابی، موز تهیه کنید. فقط به خاطر داشته باشید که در تهیه ماست میوه‌ای بهتر است از میوه‌هایی با طعم ملایم استفاده شود.

تهیه ماست میوه‌ای مخصوصا برای کودکان، روش بسیار مناسبی در تشویق آنان به مصرف لبنیات و میوه است و می ‌تواند به عنوان میان وعده ای سالم جایگزین میان وعده‌های چرب و پُرکالری کودکان شود، ضمن این که همراهی ماست و میوه باعث می‌ شود ویتامین ‌های موجود در میوه،به کمک اسید لاکتیک موجود در ماست، بهتر جذب شوند. 

همچنین پکتین موجود در میوه‌جات با همراهی لاکتوباکتریاسه‌های موجود در ماست، به کاهش جذب کلسترول کمک می‌ کند که در بزرگسالان حایز اهمیت است.به علاوه،ماست چون دارای پروتئین‌هایی است که هضم آن ها راحت است، می ‌تواند با قطع شیر پس از شیرخوارگی، در رژیم غذایی کودک قرار گیرد. 

زمانی که کودکان دچار عفونت‌های روده‌ای و اسهال می ‌شوند و تا مدت‌ها ممکن است نسبت به شیر عدم تحمل داشته باشند، ماست را در رژیم غذایی آنها در مقادیر بیشتر بگنجانید، زیرا طی حرارت دادن شیر در فرایند تولید ماست، پروتئین‌های آن به مولکول‌های ساده ‌تر تغییر یافته و دارای هضم و جذب آسان ‌تری خواهد بود.

و اما آب ماست

گاهی ماست آب می ‌اندازد. هرگز آب ماست را دور نریزید. آب ماست دارای کلسیم و ویتامین‌های گروه B بوده و در عین حال پروتئین کمی دارد و می ‌تواند در شرایط محدودیت مصرف پروتئین، مانند بیماران کلیوی و یا در برخی مراحل نارسایی کبدی مورد استفاده قرار گیرد.

وقتی یک نوشابه می خورید، چه اتفاقی می افتد؟

مدتی بعد: کافئین در نقش یک داروی مدر (ادرارآور) وارد عمل می شود. حالا دیگر کلسیم و منیزیم و رویی که قرار بود جذب بدن شود، بیش از پیش از طریق ادرار دفع می شود و به همراه آن مقادیر زیادی آب، سدیم و دیگر الکترولیت ها نیز از دست می رود.

نوشابه خیلی ضرر دارد: چاق‌کننده است، بروز دیابت را تسریع می‌کند، استخوان‌ها و دندان‌ها را از بین می‌برد، به دستگاه گوارش آسیب می‌‌رساند، جلوی جذب مواد را می‌گیرد ، رشد کودک را دچار وقفه می‌کند، باعث کاهش تمرکز و افت تحصیلی می‌شود، تعادل غذایی کودک و نوجوان را به هم می‌زند و خیلی‌خیلی چیزهای دیگر. نوشابه خیلی ضرر دارد، اما تعداد هوادارانش هم کم نیست. نوشابه، عصاره تمام بدی‌هاست که در یک بطری یا قوطی خوش‌آب و رنگ، با بسته‌بندی فریبنده، انتظارمان را می‌کشد، هر جا که برویم: خانه، رستوران، فروشگاه، اداره، مدرسه، دانشگاه و . . . 

روزی، روزگاری نوشابه

نوشابه‌های گازدار، یا به تعبیر دیگر نوشابه‌های کولادار (Colas)، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و شیرینی هستند که با استفاده از دی‌اکسیدکربن گازدار شده‌اند. طعم‌های مختلف آنها به اسانس‌های متفاوتی مربوط می‌شود که در ساخت‌شان مورد استفاده قرار می‌گیرد: مرکبات (پرتقال، لیمو، لیموترش)، دارچین، جوز و وانیل.

وجه نامگذاری آنها به درخت کولا (Kola) و مغز قهوه‌سودانی برمی‌گردد. در نوشابه‌های کولادار اولیه از این ماده به عنوان منبع تامین‌کننده کافئین استفاده می‌شد. هرچند که امروزه انواع فاقد کافئین هم در بازار موجود است.

شیرین‌کننده‌هایی که در این نوشابه‌ها استفاده می‌شود به نسبت نوع محصول و کاربرد آن متفاوت است. شکر، شیره ذرت (حاوی فروکتوز زیاد)، یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی از پرمصرف‌ترین این مواد به حساب می‌آیند.

در فرایند تولید نوشابه‌های گازدار، وقتی دی‌اکسیدکربن را در آب حل می‌کنند، سروکله اسید کربنیک پیدا می‌شود. وقتی می‌گویند این نوشیدنی‌ها به شدت اسیدی‌اند، به همین دلیل است. وقتی ماده‌ای تا این اندازه اسیدی باشد، طبیعتا اگر در کنار مواد قلیایی قرار بگیرد، واکنش‌های شیمیایی شدیدی ایجاد می‌کند. خیلی از این نوشابه‌ها مقادیر زیادی اسید فسفریک و اسید سیتریک هم دارند که شدت اسیدی بودن نوشابه را افزایش می‌دهد. صدای فش‌فشی (fizzing) که باز کردن این نوشابه‌ها شنیده می‌شود، به خاطر خروج دی‌اکسیدکربن از محلول است.

وقتی که به نوشابه، یخ اضافه می‌کنیم این صدا تشدید می‌شود چون یخ هم حاوی مقادیری دی‌اکسید کربن است.

همه جا، کولا

احتمالا کلمه کولا (Cola) را شرکت کوکاکولا در میان مردم رایج کرده است. این شرکت اصلی‌ترین سازنده نوشابه‌های کولادار در جهان است. شرکت‌های دیگر نیز تا مدت‌ها از پسوند کولا بر روی نام محصولات‌شان استفاده می‌کردند. مدیران کوکاکولا که از این مسئله ناراضی بودند، شکایت مفصلی تنظیم کردند و حق انحصاری استفاده از پسوند «کولا» و نیز شکل اختصاری آن، «کوک» (Coke) را در اختیار گرفتند. با پیشنهاد وکلای این شرکت، قرار شد عبارت «نوشابه‌های کولادار» (Cola Drinks) به عنوان نام ژنریک برای این نوع نوشابه‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.

کولاهای معروف در سطح جهان، به جز کوکاکولا، عبارتند از: پپسی، ویرجین‌کولا و رویال‌کراون. در آلمان آفری‌کولا تولید می‌شود که در میان کولاهای جهان بالاترین میزان کافئین را دارد. تامزاپ نوشابه کولاداری است که در کشور هند تولید می‌شود. اینکاکولا نیز یکی از کولاهای معروف است که توسط گروه نوشابه‌سازی کوکاکولا در خیلی از کشورهای جهان ساخته می‌شود و به‌خصوص در میان ساکنان کشورهای امریکای جنوبی طرفداران زیادی دارد. توکولا و تروپی‌کولا در کوبا تولید می‌شود و درکمال تعجب، کوباکولا محصول کشور سوئد است. در کشور فلسطین، در نوار غزه، کارخانه‌ای هست که استارکولا تولیدمی‌کند. از چند سال پیش، کارخانه‌ای فرانسوی شروع به تولید مکاکولا (کولای مکه) کرده است. در میان کولاها، اوپن‌کولا هم داریم که فرمول ساخت آن توسط کارخانه سازنده، آشکار (open) شده‌ است. نوشابه‌های گازدار ایرانی هم که البته نیازی به نام‌بردن ندارند و تعداد‌شان هم، با توجه به مصرف فراوان آنها در کشور، روبه افزایش است. نوشابه‌های ایرانی مدتی است که سر از بازارهای خارجی هم درآورده‌اند. خلاصه هیچ‌جای دنیا خالی از کولا نیست و هرکجا که این نوشابه‌های گازدار هستند، منتقدان‌شان هم حاضر و آماده‌اند. دعوای میان کارشناسان بهداشت و کارخانه‌های کولاساز تاریخی به قدمت ساخت و تولید اولین نوشابه‌های این‌چنینی دارد.

وقتی یک نوشابه می‌خورید، چه اتفاقی می‌افتد؟

10 دقیقه بعد: 10 قاشق چای‌خوری شکر وارد بدن‌تان می‌شود. می‌دانید چرا با وجود خوردن این حجم شکر دچار استفراغ نمی‌شوید؟ چون اسید فسفریک، طعم آن را کمی می‌گیرد و شیرینی‌اش را خنثی می‌کند.

20 دقیقه بعد: قند خون‌تان بالا می‌رود و منجر به ترشح ناگهانی و یک‌جای انسولین می‌شود. کبدتان شروع می‌کند به تبدیل قند به چربی تا قند خون، بیشتر از این بالا نرود.

40 دقیقه بعد: حالا دیگر جذب کافئین کامل شده؛ مردمک‌های‌تان گشاد می‌شود، فشار خون‌تان بالا می‌رود و در پاسخ به این حالت، کبدتان قند را به داخل جریان خون رها می‌کند. گیرنده‌های آدنوزین مغز حالا بلوک می‌شوند تا از احساس خواب‌آلودگی جلوگیری کنند.

45 دقیقه بعد: ترشح دوپامین افزایش پیدا می‌کند و مراکز خاصی در مغز، که حالت سرخوشی ایجاد می‌کنند، تحریک می‌شوند. این همان مکانیسمی است که در مصرف هروئین منجر به ایجاد سرخوشی می‌شود.

بعد از 60 دقیقه: اسید فسفریک موجود در نوشابه، داخل روده کوچک، به کلسیم، منیزیم و روی می‌چسبد. متابولیسم بدن افزایش پیدا می‌کند. میزان بالای قند خون و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، دفع هرچه بیشتر کلسیم را از طریق ادرار باعث می‌شوند.

مدتی بعد: کافئین در نقش یک داروی مدر (ادرارآور) وارد عمل می‌شود. حالا دیگر کلسیم و منیزیم و رویی که قرار بود جذب بدن شود، بیش از پیش از طریق ادرار دفع می‌شود و به همراه آن مقادیر زیادی آب، سدیم و دیگر الکترولیت‌ها نیز از دست می‌رود.

مدتی بعدتر: کم‌کم آن غوغایی که در بدن‌تان ایجاد شده بود فروکش می‌کند و نوبت به افت قند می‌رسد. در این مرحله یا خیلی حساس و تحریک‌پذیر می‌شوید یا خیلی کرخت و بی‌حال. حالا دیگر تمام آن آبی را که از طریق نوشابه وارد بدن خود کرده بودید، دفع کرده‌اید؛ آبی که می‌شد به جای اسید و کافئین و شکر، حاوی مواد مفیدی برای بدن‌تان باشد. تا چند ساعت بعد اثر کافئین هم از بین می‌رود و شما هوس یک نوشابه دیگر می‌کنید. 

نوشابه‌خورترین ملت جهان

سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار در ایران ۴۲ لیتر است. با مقایسه این آمار با آمار دیگر کشورهای جهان به این نتیجه وحشتناک می‌رسیم که ما در سرانه مصرف نوشابه‌هاى گازدار مقام اول را در جهان پیدا کرده‌ایم. برای این که بیشتر وحشت کنید، بد نیست بدانید که:

1) میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار در دنیا برای هر فرد 10 لیتر است.

2) در بیست سال اخیر، مصرف نوشابه هاى گازدار در کشور، نزدیک به ۱۵درصد رشد داشته است.

3) در طی این بیست سال، مصرف شیر و لبنیات، تنها حدود یک دهم درصد رشد کرده است.

4) سرانه‌ مصرف لبنیات در ایران کمتر از یک سوم استاندار جهانی است.

5) طبق آمار، ۹۰ درصد کودکان ۲۴ ماهه تا ۱۲ساله کشورمان، روزانه حداقل یک بار پفک و نوشابه مصرف کرده‌اند.

6) 25 درصد از کودکان ایرانى به نوعی با سوءتغذیه دست‌به‌گریبانند.

7) یک‌سوم از مرگ‌ومیرهای کشور به علت بیماری‌های قلبی‌عروقی است که یکی از عوامل اصلی بروز آن، تغذیه غلط است.

عصاره تمام بدی‌ها

بیماری‌های قلبی عروقی شایعترین عامل مرگ‌ومیر در ایران و در خیلی دیگر از کشورهای جهان است. چاقی، دیابت، فشارخون، استعمال دخانیات، چربی بالای خون و استرس از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز بروز این بیماری‌ها و نهایتا سکته‌قلبی هستند. خیلی از این عوامل خطرساز با الگوی‌ غذایی جامعه ارتباط مستقیم دارند.‌ مصرف نوشابه‌های گازدار هم، در کنار غذاهای‌ چرب‌ و شور و طبخ‌شده با روغن‌های‌ جامد، بخشی از این الگوی غذایی نادرست است.

کافئین که ماده اصلی نوشابه به حساب می‌آید، ماده‌ای است که ایجاد وابستگی می‌کند. جالب این‌‌که کافئین موجود در نوشابه‌های گازدار نسبت به دیگر نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه و چای، با سرعت بیشتری جذب بدن می‌شود. اضطراب، اختلال خواب، افزایش فشارخون، به هم‌خوردن ریتم طبیعی قلب، بالا‌رفتن کلسترول خون، تشدید علایم پیش‌از قاعدگی، کم‌آبی، مشکلات بارداری و . . . بعضی از عوارض مصرف زیاد کافئین است.

کافئین بسیار وابسته‌کننده است و قطع ناگهانی مصرف آن منجر به پاره‌ای عوارض جسمانی و روانی موقت می‌شود. مطالعات نشان داده کودکانی که از سن کم شروع به مصرف نوشابه می‌کنند، چنان به کافئین آن وابسته می‌شوند که در بزرگسالی به شکلی ناخواسته یک نوشابه‌خور حرفه‌ای خواهند شد.

بعضی از مواد نگهدارنده موجود در نوشابه و همچنین اسید بنزوئیک نیز از جمله موادی هستند که می‌توانند نوشابه‌خورهای حرفه‌ای را به سمت بیماری‌های صعب‌العلاج و سرطان سوق بدهند. رنگ‌های کارامل که در تهیه نوشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای سم‌زدایی در کبد تجمع پیدا می‌کند و این عضو حیاتی بدن برای سم‌زدایی مواد رنگی مجبور به تحمل فشار زیادی می‌شود.

با مصرف نوشابه، میزان اسید فسفریک خون بالا می‌رود و از آن‌جایی که کلیه‌ها نمی‌توانند آن را سریعا دفع کنند، دچار یک فشار مضاعف می‌شوند. از طرف دیگر، یون‌های کلسیم که به‌دنبال مصرف نوشابه از استخوان‌ها کنده می‌شود، داخل خون جریان پیدا می‌کند و با افزایش یافتن غلظت آن، در کلیه‌ها رسوب می‌کند. این امر در بلند‌مدت باعث تشکیل سنگ‌های دستگاه ادراری می‌شود. به‌ دنبال‌ مصرف‌ نوشابه، ماده‌ سخت‌ مینای‌ دندان‌ در این‌ اسید حل‌ می‌شود و حدود 8 تا 18 درصد آن‌ همراه‌ با ادرار، یعنی از طریق کلیه‌ها، دفع‌ می‌شود. باقیمانده‌ آن هم‌ در سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌ها، پوست‌ و سایر اعضای بدن تجمع‌ پیدا می‌کند و به این ترتیب عملکرد کلیه‌ها‌ را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نوشابه محلولی است به شدت اسیدی. در سرتاسر لوله گوارش، تنها معده است که می‌تواند چنین اسیدیته‌ای را تحمل کند. اما برای مثال تکلیف دهان، گلو و مری چه می‌شود؟ مخاط این سه در برابر اسید به شدت حساس و آسیب‌پذیر است. به علاوه، اسید فسفریک موجود در نوشابه به شکل رقابت با اسید معده وارد تعامل می‌شود و اثر آن را خنثی می‌کند. به این ترتیب در عملکرد معده اختلال ایجاد می‌شود. وقتی معده کارایی خودش را از دست می‌دهد، غذای مصرفی خوب هضم نمی‌شود و شخص دچار نفخ، دل‌درد و دیگر علایم سوء‌هاضمه می‌شود. با مصرف نوشابه، افراد دچار گاستریت یا زخم‌های گوارشی این علایم را با شدت دوچندان تجربه می‌کنند. گازهای موجود در نوشابه معده را به شدت آزار می‌دهد. از آن‌جایی که نوشابه بیشتر همراه با وعده‌های اصلی غذا مصرف می‌شود، حجم و فشار درون معده را زیاد می‌کند و سبب بالارفتن دیافراگم و فشار بر قلب هم می‌شود. مصرف نوشابه‌های سرد بعد از غذا تاثیر آنزیمهای گوارشی را کم می‌کند و در جذب مواد غذایی از روده اختلال ایجاد می‌کند.

یکی دیگر از معایب مصرف نوشابه‌های گازدار، بروز کم‌خونی است. نوشابه ها باعث عدم جذب آهن در بدن می‌شود و به این ترتیب راه را برای ایجاد کم‌خونی هموار می‌کند. این امر به‌خصوص در گروه‌های مستعد به کم‌خونی، مانند کودکان و به‌خصوص دختران، نمود بیشتری دارند.

زنان شیرده هم جزو گروهی هستند که باید دور نوشابه را خط بکشند چون نوشابه نه ‌تنها دارای مواد مغذی نیست بلکه باعث از بین رفتن مواد مغذی در شیر مادر هم می‌شود. به این ترتیب، شیر مادر که می‌تواند بهترین غذا برای کودک باشد، تبدیل به ماده‌ای می‌شود با ارزش غذایی کم.

نوشابه، چاقی و هزاران بیش

چاقی و افزایش وزن یکی از جدی‌ترین تهدیدهای نوشابه‌های گازدار است. بخش اصلی این نوشیدنی‌ها را، همان‌طور که از نام‌شان ـ نوشابه ـ هم پیداست، آب تشکیل می‌دهد. نوشابه اگرچه فاقد ارزش غذایی است، به خاطر شیرین‌ کننده‌هایی که در ساخت آن به کار می‌رود، کالری (انرژی غذایی) بالایی دارد. به عبارت ساده‌تر، نوشابه‌های گازدار به شدت چاق‌کننده هستند. قند موجود در یک بطری نوشابه گازدار برابر با دو بسته شکلات است. میزان قند خالص موجود در یک بطری نوشابه گاز‌دار بیش از 300 میلی‌گرم است و همین یک بطری، 150 کالری انرژی وارد بدن می‌کند.

با مصرف هر بطری نوشابه گازدار، مقدار زیادی قند وارد بدن می شود که این قند به سلول های لوزالمعده که محل ترشح انسولین است، فشار وارد می‌کند و به این ترتیب شخص را یک قدم به ابتلا به بیماری دیابت نزدیک می‌کند. تحقیقات نشان داده افرادی که روزانه حداقل یک بطری نوشابه مصرف می‌کنند، 83 درصد بیشتر از افرادی که در طول ماه فقط یک بطری نوشابه مصرف می‌کنند به دیابت مبتلا می‌شوند. بعضی از کارشناسان اسم نوشابه را گذاشته‌اند شکلات مایع!

نوشابه‌خورهای حرفه‌ای به طور متوسط روزانه 7 قاشق مرباخوری شکر از این طریق وارد بدن خود می‌کنند.

در نوشابه‌های رژیمی به جای شکر از شیرین‌کننده‌های مصنوعی، عمدتا آسپارتام، استفاده می‌کنند که خود این ماده، یک ماده اشتهاآور است و می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه و کاهش حافظه شود. مصرف بیش از اندازه آسپارتام خالی از عارضه نیست. تومور مغزی، نقص عضو جنین و بروز حمله‌های صرع بعضی از این عوارض هستند.

دندان‌ها و استخوان‌های از دست رفته

مصرف‌ مداوم‌ نوشابه‌های‌ گازدار، به‌ علت‌ دارا بودن مقدار بالای‌ اسید فسفریک،‌ باعث‌ پوکی‌ استخوان‌ می‌شود. برای جذب کلسیم، بدن ما نیاز به برقراری نوعی تعادل میان میزان کلسیم و فسفر دارد. نوشابه‌ها به علت داشتن فسفر زیاد، این بالانس را به هم می‌زنند و باعث کنده‌شدن کلسیم از بافت استخوانی می‌شوند. به علاوه، وقتی نوشابه وارد بدن می‌شود، بدن برای مقابله با اسیدیته بالای آن، اقدام به کندن کلسیم بیشتری از استخوان‌ها می‌کند. از این گذشته، نوشابه در جذب کلسیم از دستگاه گوارش هم اختلال ایجاد می‌کند. همه این مسایل باعث می‌شود تا تراکم استخوانی کم‌کم از دست برود. با ادامه یافتن این فرایند، مشتریان هرروزه نوشابه، در سنین میان‌سالی به بیماری ناتوان‌کننده و دردسرساز پوکی استخوان مبتلا می‌شوند. به عبارت دیگر، عادت‌های غذایی نادرست (عدم مصرف شیر و لبنیات و مصرف بیش از اندازه نوشابه) در سنین کودکى و نوجوانى زمینه‌ساز بروز این بیماری خاموش در میان‌سالی است.

در یک مطالعه، از 55 مرد خواسته شد که روزانه دو و نیم لیتر نوشابه را برای مدت 10 روز مصرف کنند. در مقابل، از 55 مرد دیگر خواسته شد که به همان میزان و طی همان مدت، شیر بخورند. بررسی‌ها در پایان آزمایش نشان داد که میزان کلسیم در بدن مردان گروه اول کاهش پیدا کرده و این کاهش به نوبه خود منجر به کاهش شدید بافت استخوانی و افزایش سرعت تخریب استخوان‌ها شده است. اما درگروه دوم، میزان کلسیم و رشد و نمو بافت استخوانی بیشتر شده بود.

آن جنبه از واقعیت که کارشناسان را بیش‌از پیش نگران می‌کند، این است که نوشابه‌ها دارند کم‌کم جایگزین نوشیدنی‌های سالمی مانند دوغ و شیر می‌شوند که در کنار دیگر فایده‌های‌شان، منابع غنی کلسیم نیز به حساب می‌آیند.

آمارها می‌گوید که هم اکنون در ایران بیش از 5 میلیون نفر به پوکی استخوان مبتلا هستند. دیگر این‌که 70 درصد از زنان ایرانی بالای 50 سال به این بیماری زمین‌گیرکننده دچارند. بد نیست بدانید که برای مثال خانمی که هر روز یک لیوان نوشابه گازدار مصرف می‌کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری است و اگر این زن، ورزشکار باشد خطر پوکی استخوانش نسبت به بقیه زنان 5 برابر بیشتر است. اگرچه ورزش مانع از پوکی استخوان می‌شود اما چون ورزشکاران به کلسیم بیشتری نیاز دارند، اثرات سوءمصرف نوشابه‌های گازدار در آنها به مراتب بیشتر است.

دندان‌ها نیز، مانند استخوان، از چنگ‌اندازی نوشابه‌ها در امان نیستند. ناگفته پیداست که قند فراوان موجود در نوشابه برای دندان‌ها مضر است. نوشابه، علاوه بر قند، حاوی موادی است که برای دادن طعم و رنگ به آن اضافه شده و می‌تواند موجب فرسایش و تخریب مینای دندان شود. به علاوه، اسیدیته بالای نوشابه هم منجر به فرسایش شدید مینای دندا‌ن می‌شود.

مینای دندان‌های شیری بیش از دندان‌های دایم آسیب‌پذیر است و در معرض نوشابه خیلی زود تخریب می‌شود. از آن‌جایی که مهمترین عامل در سخت‌شدن مینای دندان، رعایت رژیم غذایی صحیح است، مصرف مداوم نوشابه باعث می‌شود مینای دندان کودک، سختی لازم را نداشته باشد و به طور مداوم در معرض پوسیدگی قرار بگیرد.

برای همین است که توصیه می‌شود نوشابه حتما با نی مصرف شود تا تماس بین نوشابه و دندان‌ها به حداقل برسد. به علاوه، باید حتما بعد از مصرف نوشابه دهان را با آب شست تا خطر پوسیدگی دندان کاهش پیدا کند.

خطر در کمین کودکان

می‌گویند مدرسه خانه دوم بچه‌هاست. اگر این حرف را قبول کنیم، باید برای وضعیت تغذیه دانش‌آموزان در خانه دوم‌شان، مدرسه، یک نقش محوری قایل شویم و قبول کنیم که نوع غذایی که آنها در مدرسه دریافت می‌کنند در سلامت آنها تاثیر مهمی دارد. اکثر دانش‌آموزان، نه تنها میان‌وعده، بلکه نهار خود را هم در مدرسه می‌خورند. به همین خاطر است که کارشناسان تا این حد در رابطه با وضعیت تغذیه در مدرسه حساسند و بحث بوفه‌های مدارس را با جدیت پیگیری می‌کنند.

چاقی در سنین کودکی یکی از مشکلاتی است که هم زمینه‌ساز چاقی در بزرگسالی است و هم عوارضی چون کاهش اعتماد به نفس، کاهش معاشرت، افزایش چربی و فشار خون و افزایش احتمال بروز دیابت را به همراه دارد. تحقیقات نشان داده که مصرف نوشابه اثر مستقیم بر افزایش درصد چاقی در کودکان و نوجوانان دارد. یک بررسی 2 ساله نشان داد که کودکان 12 ساله‌ای که بطور مرتب نوشابه مصرف می‌کنند، 6/1 برابر بیشتر در معرض ابتلا به چاقی هستند و چاقی در این سن به احتمال زیاد به چاقی در بزرگسالی منجر می‌شود.

در نقطه مقابل، کمبود وزن و سوء‌تغذیه نیز در بین دانش‌آموزان ایرانی به وفور یافت می‌شود که کاهش قدرت تمرکز و یادگیری و افت تحصیلی یکی از عوارض مستقیم آن است. باید به خاطر داشته باشیم که مصرف نوشابه در کودکان سبب بى‌میلى آنها نسبت به غذاهاى اصلی مى‌شود.

هم چاقی و هم سوء‌تغذیه حاصل عادات تغذیه‌ای نادرست هستند و قطعا در این سنین، مصرف نوشابه‌ با جذابیت بالایی که برای کودکان دارد، یکی از رایج‌ترین و در عین‌حال، خطرناکترین این عادت‌ها به حساب می‌آید.

کوتاهی قد هم مشکل دیگری است که رابطه مستقیمی با تغذیه نادرست دارد. قد یکی از شاخص‌هایی است که وضعیت تغذیه‌ شخص را در بلندمدت نشان می‌دهد. می‌شود بخشی از این کوتاهی قد را متوجه مصرف نوشابه‌ها دانست. نوجوان برای رشد قدی، نیاز به دریافت مواد غذایی، ویتامین‌ها و املاح مختلفی دارد. اما وقتی طبق آمار 14 درصد از مجموع انرژی دریافتی نوجوانان پسر و 15 درصد از کل انرژی دریافتی نوجوانان دختر از نوشابه‌های ‌گازدار و آب‌میوه‌های آماده تامین می‌شود، بدیهی است که مواد لازم برای رشد قدی به بدن نمی‌رسد.

نوشابه‌های گازدار به خاطر میزان بالای قند و کافئین، تعادل غذایی کودک را به هم می‌زنند. دو مطالعه‌ای که اخیرا در امریکا انجام شد نشان داد که کودکان و نوجوانانی که زیاد نوشابه می‌خورند به اختلالات خواب و سردرد دچار می‌شوند. در این مطالعه 191 نوجوان 14 تا 17 ساله به مدت 2 هفته از نظر برنامه غذایی و خواب بررسی شدند و معلوم شد گروهی که نوشابه بیشتری مصرف کرده بود، به اختلال خواب مبتلا شده بود. در تحقیقی دیگر، کودکان 6 تا 18 سال مورد مطالعه قرار گرفتند و ثابت شد کودکانی که هر روز یک‌ونیم لیتر نوشابه گازدار می‌خورند، بیشتر دچار سردرد می‌شوند.

فرهنگ علیه نوشابه

نوشابه یک روزه نیامده که بخواهد یک روزه برود. مقابله با نوشابه نیاز به فرهنگ‌سازی و عرضه جانشین‌های مناسب دارد. این واقعیت که بخش بزرگی از مخاطبان و مشتریان نوشابه را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند، کار را برای متولیان بهداشت سخت می‌کند. نوشابه ظاهر فریبنده و جذابی دارد و تبلیغات آن، به‌خصوص تبلیغات تلویزیونی ‌آن، کودک و نوجوان را بی‌اختیار می‌کند و والدین را به اشتباه می‌اندازد. متاسفانه خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر کالایى مضر باشد، اجازه تبلیغ تلویزیونی نخواهد داشت.

فرهنگ‌سازی نیاز به اطلاع‌رسانی دارد اما به نظر می‌رسد که آنچه مردم از مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار می‌دانند خیلی کم و نادرست است. صدا و سیما به عنوان رسانه ملی و در مقام یکی از عمده‌ترین بسترهای فرهنگ‌سازی در کشور، نه تنها آگهی‌های بازرگانی شرکت‌های نوشابه‌سازی را پخش می‌کند، بلکه در برنامه‌های پزشکی و بهداشتی متعدد و پرحجم خود هم، کمتر به سراغ نوشابه و مضرات آن می‌رود. از طرف دیگر، اطلاع‌رسانی صاحبان صنایع هم خیلی محدود است. از این گذشته، این فرهنگ هنوز در بین مردم ما جا نیفتاده که قبل از خرید یک ماده غذایی، برچسب اطلاعات آن را به دقت مطالعه کنند.

بعد از کودکان و نوجوانان، یکی دیگر از گروه‌هایی که سهم عمده‌ای از نوشابه‌های تولیدی را مصرف می‌کند، نهادهای دولتی هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود 25 تا 30 درصد فروش یکی از شرکت‌های نوشابه‌سازی داخلی (معادل 150 تا 200 میلیون لیتر نوشابه در سال) به ادارات و سازمان‌های دولتی اختصاص پیدا می‌کند.

مصوبه شورای عالی سلامت در مورد ممنوعیت توزیع نوشابه در ادارات و اماکن دولتی قدم بزرگی بود که در جهت مقابله با نوشابه برداشته شد. در بخشی از این مصوبه آمده است: «به منظور کاهش عوامل تهدید کننده سلامت، همه سازمانها و ادارات دولتی موظفند از توزیع نوشابه‌های گازدار در غذاخوری‌ها و جلسات خودداری کرده و به جای آن در مواقع لزوم از آب، دوغ‌های بدون گاز و کم‌نمک و آب‌میوه یا یک نوع میوه استفاده کنند.»

اما به نظر می‌رسد صرف صدور بخشنامه به معنی اجرای آن نیست چراکه با گذشت ماه‌ها از تصویب این مصوبه هنوز هم در خیلی از ادارات و سازمان‌های دولتی، نوشابه توزیع می‌شود.

دکتر صفوی، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت می‌گوید تمامی مؤسسات و شرکت‌های دولتی باید قانون را رعایت کنند و کسانی که تاکنون موفق به اجرای این طرح نشده‌اند، باید این طرح را در اولویت کاری خود قرار بدهند. او هشدار می‌دهد که اگر یک ارگان دولتی این بخشنامه را اجرا نکند، با آنها برخورد می‌شود و هزینه خرید نوشابه هم روی دست آن مدیری می‌ماند که سفارش خرید داده است.

خوشبختانه، دوغ به عنوان یک نوشیدنی سنتی ایرانی قابلیت رقابت با نوشابه و جایگزینی آن را دارد. قرار دادن مالیات برای نوشابه‌های گازدار، برای افزایش قیمت آن و در عوض عرضه نوشابه‌های سنتی مثل دوغ با قیمت مناسب، یکی دیگر از مصوبات شورای‌عالی سلامت بوده ‌است. 

کم‌کردن نمک دوغ، اضافه کردن نعناع و دیگر انواع سبزیجات برای کاهش نفخ ناشی از مصرف دوغ، از دیگر اقدامات مفید در جهت مبارزه با نوشابه بوده است. اما به نظر می‌رسد که هنوز راه زیادی باقی مانده باشد، راهی که باید به کمک متولیان بهداشت و همسویی رسانه ملی طی شود